Wspominałem tu już
kilka razy o ankietowym badaniu Davida Bourgeta i Davida Chalmersa,
które polegało na zadaniu trzydziestu pytań prawie tysiącowi
akademickich filozofów, głównie z anglojęzycznych krajów. Wydaje
mi się, że pytania te dają niezłe wyobrażenie o tym, co się
dzieje we współczesnej filozofii (w każdym razie w ramach
analitycznej tradycji).
Stwierdziłem, że to już
czas, żeby samemu się do nich odnieść. Moje odpowiedzi na wiele z
nich są średnio przemyślane, w kilku przypadkach to niewiele
więcej niż intuicja, albo zaufanie do filozofów, którzy dali
podobne odpowiedzi, a skądinąd wydali mi się sensowni.
Upubliczniam to jednak w przypływie szczerości i otwartości. Skoro
matka Madzi z Sosnowca może występować na okładce gazety w bikini
na koniu, to ja chyba tym bardziej mogę obnażyć się ze swoimi nie
do końca przemyślanymi poglądami.
Niektóre pytania są
wieloznaczne, inne można podejrzewać o bycie pseudoproblemami, ale
generalnie wolę najpierw odpowiedzieć, a potem ewentualnie robić
tysiąc zastrzeżeń, niż odwrotnie. Starałem się dać jasną
odpowiedź na jak największą ilość z nich, jednak w niektórych
przypadkach moja znajomość tematu była tak słaba, że musiałem
się uciec do „Nie mam pojęcia”. Nie należy tego mylić z
odpowiedzią typu „żadne z wymienionych”, która może oznaczać
albo brak akceptacji dla każdej z podanych opcji, albo wiarę w to,
że da się je jakoś pogodzić. W nawiasach znajdują odpowiedzi
filozofów w procentach (nie ma tu rozróżnienia na „skłania się
do” i „akceptuje”, a procenty są zaokrąglone, bardziej
szczegółowe wyniki można znaleźć na stronie badania).
- Wiedza aprioryczna: tak czy nie?Tak. (filozofowie: tak 71%, nie 18%, inna odpowiedź 11%)
- Przedmioty abstrakcyjne: platonizm czy nominalizm?Nominalizm. (38%, platonizm 39%)
- Wartości estetyczne: subiektywne czy obiektywne?Subiektywne. (35%, obiektywne 41%)
- Podział analityczne/syntetyczne: tak czy nie?Tak. (65%, nie 27%)
- Uzasadnienie epistemiczne: internalizm czy eksternalizm?Eksternalizm. (43%, internalizm 26%)
- Świat zewnętrzny: idealizm, sceptycyzm, realizm?Realizm. (82%, idealizm 4%, sceptycyzm 5%)
- Wolna wola: libertarianizm, kompatybilizm, nie ma?Nie ma. (12%, libertarianizm 14%, kompatybilizm 59%)
- Bóg: teizm czy ateizm?Ateizm. (73%, teizm 15%)
- Wiedza: kontekstualizm, relatywizm, inwariantyzm?Nie mam pojęcia. (kontekstualizm 40%, inwariantyzm 31%, relatywizm 3%)
- Wiedza: empiryzm czy racjonalizm?Empiryzm. (35%, racjonalizm 28%)
- Prawa natury: hume'owskie czy niehume'owskie?Chyba raczej niehume'owskie. (57%, hume'owskie 25%)
- Logika: klasyczna czy nieklasyczna?To jest jakaś sprzeczność? (33%, klasyczna 52%, nieklasyczna 15%)
- Treść umysłowa: internalizm czy eksternalizm?Chyba raczej eksternalizm. (51%, internalizm 20%)
- Metaetyka: realizm czy antyrealizm?Antyrealizm. (28%, realizm 56%)
- Metafilozofia: naturalizm czy nienaturalizm?Naturalizm. (50%, nienaturalizm 26%)
- Umysł: fizykalizm czy niefizykalizm?Fizykalizm. (57%, niefizykalizm 27%)
- Sądy moralne: kognitywizm czy akognitywizm?Kognitywizm. (66%, akognitywizm 17%)
- Motywacja moralna: internalizm czy eksternalizm?Eksternalizm. (30%, internalizm 35%)
- Problem Newcomba: jedno pudełko czy dwa pudełka?Nie wiem. (jedno 21%, dwa 31%)
- Etyka normatywna: konsekwencjalizm, deontologia, etyka cnót?Wszystkie są problematyczne. (32%, deontologia 26%, konsekwencjalizm 24%, etyka cnót 18%)
- Doświadczenie percepcyjne: dysjunktywizm, teoria qualiów, reprezentacjonalizm, teoria danych zmysłowych?Nie mam pojęcia. (odpowiednio 11%, 12%, 32%, 3%)
- Tożsamość: stanowisko biologiczne, psychologiczne, czy teoria innych faktów?Psychologiczne. (34%, biologiczne 17%, inne fakty 12%)
- Polityka: komunitaryzm, egalitaryzm, libertarianizm?Egalitaryzm, powiedzmy. (35%, komunitaryzm 14%, libertarianizm 10%)
- Nazwy własne: Frege czy Mill?Nie znam się. (Frege 29%, Mill 35%)
- Nauka: realizm czy antyrealizm?Realizm, powiedzmy. (75%, antyrealizm 12%)
- Teletransporter (nowa materia): przetrwanie czy śmierć?Przetrwanie. (36%, śmierć 31%)
- Czas: teoria A czy teoria B?B. (26%, A 16%)
- Problem wagonika (pierwotna wersja): przełączyć czy nie?Niczego nie da się tu dobrze uzasadnić. (24%, przełączyć 68%, nie ruszać 8%)
- Prawda: korespondencyjna, deflacyjna, epistemiczna?Korespondencyjna najprędzej. (51%, deflacyjna 25%, epistemiczna 7%)
- Zombie: niewyobrażalne, wyobrażalne, ale niemożliwe metafizycznie, możliwe metafizycznie?Wyobrażalne, ale niemożliwe metafizycznie. W każdym razie przy odpowiednio liberalnym podejściu do wyobrażalności. (36%, niewyobrażalne 16%, możliwe metafizycznie 23%)
Uwagi do pytań i odpowiedzi w
następnej części.
Zakładając, że odpowiedź na każde pytanie jest niezależna od odpowiedzi na inne pytania (pewnie tak nie jest, ale z drugiej strony możemy, a nawet musimy, dopuścić stanowiska wewnętrznie sprzeczne) mamy
OdpowiedzUsuń2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 3 * 3 * 2 * 3 * 2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 3 * 4 * 3 * 3 * 2 * 2 * 2 * 2 * 2 * 3 * 3 = 55 037 657 088
możliwych "pozycji filozoficznych" do zajęcia. Niezbyt pomocne ;)
Niektóre kombinacje wydają się w dość oczywisty sposób sprzeczne (np. teizm/fizykalizm), ale z drugiej strony są jeszcze odpowiedzi "żadne z powyższych". Poza tym można by spokojnie dopisać następną trzydziestkę (mało jest tu filozofii nauki, tylko jedno pytanie z estetyki, nie ma w ogóle filozofii prawa), więc możesz chyba spokojnie od razu przyjąć, że jest nieskończona ilość filozoficznych pozycji.
UsuńKażdy, kto w miarę poważnie myśli o życiu i ma jako tako wyrobiony światpogląd, powinien zadać sobie te pytania... Ja na razie "znam" odpowiedzi na 10 :)
OdpowiedzUsuńNa które?
Usuń@gospodarz
OdpowiedzUsuńAnkieta zacna, bo jak se porównam wyniki twoje i swoje, to np. chociaż różnią się tylko w 5 czy 6 punktach i to mniej istotnych, od razu widzę, czemu w pewnych kwestiach było i będzie trudno się dogadać. Albo z samego porównania na które kwestie odpowiadamy "nie mam pojęcia / a kogo to obchodzi" widać różne obszary zainteresowań.
Oczywiście, jest też możliwe, że niewiele z pytań rozumiem (np. wątpliwość nagle mnie dopadły z pytaniem nr 1, no bo jakże to tak, ty i tysiąc filozofów mówi "tak", czyli pewnie to ja ze swoim "nie" zupełnie nie zrozumiałem o co chodzi z "wiedzą a priori"...).
@nameste
E tam, przecież filozofia to nie jest aż tak wielowymiarowa przestrzeń, spokojnie dałoby się skompresować te pytania i problemy o połowę, i jeszcze może połowę wyrzucić, wtedy miałbyś jakieś 6 do 7 rzędów wielkości mniej pozycji i przestrzeń bliższą rzeczywistym filozofom a nie metafilozofii w ujęciu zmatematyzowanym - naturalizm, man, naturalizm ;)
Pytania o wiedzę a priori i o empiryzm/racjonalizm to wg mnie jedne z najbardziej tutaj wieloznacznych, o czym chcę wspomnieć w następnej części.
UsuńO toto.
UsuńI jeszcze - zdumiało mnie w pkt 2 i 3, po ok. 40% platoników i obiektywistów w estetyce. Jakby mnie ktoś wcześniej zapytał, ilu zawodowych filozofów obecnie ma takie przekonania, to strzelałbym, że 4 a nie 40%...
Jeśli chodzi o estetykę, to dla mnie kolejne wieloznaczne pytanie. Myślę, że w jednym sensie jestem subiektywistą, w innym obiektywistą.
UsuńW przypadku platonizmu chodzi, jak sądzę, o platonizm w ramach filozofii matematyki, nie o całą metafizykę Platona. Czyli o pogląd, że liczby, klasy itp. istnieją niezależnie od myśli, języka itd., tak jak krzesła czy atomy. Większość tych platoników jest prawdopodobnie przekonana argumentem Fregego. Ponad 50% z nich łączy ten platonizm z fizykalizmem umysłu, ponad 72% to ateiści, ponad 55% uważa zombie za niemożliwe. Niektórzy nawet jakoś ten platonizm łączą z zupełnie in-your-face materializmem (Rosenberg), chociaż nie bardzo wiem w jaki sposób.
@estetyka
UsuńA w jakich sensach można być jednocześnie subiektywistą i obiektywistą w estetyce??
@platonizm w obrębie matematyki i logiki
Domyślam się, o co im chodzi, ale nie rozumiem, jak można tak błądzić... ;) co do hardkoru jak połączenie platonizmu z silnym materializmem czy fizykalizmem, to tylko mnie głowa rozbolała, jak próbowałem to sobie wyobrazić.
Subiektywistą jestem w takim sensie, że nie wierzę w żadne niezależne od umysłów fakty estetyczne, które mogłyby sądy estetyczne czynić prawdziwymi lub fałszywymi. Obiektywistą w takim sensie, że wg mnie nie wszystko w estetyce zależy od kultury, mody itp., pewne rzeczy podobają lub nie podobają się wszystkim ludziom ze względu na to, że wszyscy mają po prostu podobne aparaty percepcyjne.
Usuń@TH, Boni: to taki żart był, oparty zresztą na podobnym moim żarcie z przeszłości, a to: ile trzeba by partii, żeby (przynajmniej w ramach siatki kilku kluczowych kategorii) każdy miał na co głosować. Ale jeśli filozofia jest swego rodzaju epifenomenem nad polimorfią/polisemią języka, to polityka – sztuka kamuflażu frazesem – płaszczy a nie bogaci.
OdpowiedzUsuń@TH
OdpowiedzUsuńJako zwolennik społecznych studiów nad nauką i osoba wyrosła z tradycji kontynentalnej filozofowania, nie mógłbym rozwiązać tego testu. Choćby dlatego, że po książce "Pasterisation of France" nie potrafiłbym udzielić odpowiedzi na pytanie internalizm/eksternalizm, bo samo postawienie tak wyboru uważam, za kiepski punkt wyjścia, skrócona wersja książki to tekst "Dajcie mi laboratorium a podniosę świat".
A chodzi Ci o internalizm/eksternalizm w kwestii epistemicznego uzasadnienia (5), czy treści umysłowej (13)?
Usuń@TH
UsuńMyślałem o pierwszym wypadku, epistemicznym, choć inaczej bym to sformułował, szczególnie po tzw. zwrocie ontologicznym w ramach STS/ANT. W przypadku drugim (13), po enaktywizmie, trudno mi dyskutować utrzymując ten podział, traktuję umysł jako ucieleśniony i koniecznie sprzęgnięty poznawczo ze środowiskiem, zdawanie pytań w trybie umysł/ciało jest bezzasadne.
Nie wiem czy dobrze rozumiesz te pytania.
UsuńANT, o ile wiem, nie ma nic wspólnego ze sporem internalizm/eksternalizm w kwestii uzasadniania. W drugim przypadku zdaje się, że jesteś po prostu eksternalistą.