Etyka aborcji #8: Argument ze świętości życia ludzkiego

„Etyka aborcji” to cykl, w którym podsumowuję i komentuję książkę Davida Boonina „A Defense of Abortion”. Jeśli jesteś tu nowa/-y, zacznij od Wstępu.

Boonin pisze, że argument ze świętości życia ludzkiego ma następującą formę:

P1: Płód to życie ludzkie od momentu poczęcia.

P2: Każde ludzkie życie jest święte.

P3: Jeśli czyjeś życie jest święte, to jednostka ta ma prawo do życia.

_____________________________________________

W: Płód ma prawo do życia od momentu poczęcia.

Tak naprawdę są to jednak dwa argumenty o tej samej formie, bo termin „święte” jest dwuznaczny: można go rozumieć w sposób religijny i w sposób świecki.

„Święte” w znaczeniu religijnym oznacza, przynajmniej wg Boonina, „pozostające w specjalnej relacji z bóstwem”. Niektórzy wierzą, że ludzkie życie jest w tym sensie święte, bo jest darem od Boga. Albo dlatego, że Bóg stworzył człowieka na swój obraz i podobieństwo. Jeśli tak jest, to nietrudno, pisze Boonin, zrozumieć, skąd się bierze prawo do życia: pozbawienie kogoś życia jest wtedy nieuprawnionym wchodzeniem w rolę Boga, który skoro dał życie, to jako jedyny może je odebrać. Albo jest rodzajem ataku na samego Boga poprzez atak na coś, co jest jego obrazem. (Ja sobie myślę, że nie jest to aż takie oczywiste, tzn. że relacja między P2 a P3 jest bardziej problematyczna, niż się Booninowi wydaje, ale zostawmy to na razie.) Jeśli dodamy do tego twierdzenie, że życie ludzkie zaczyna się w momencie poczęcia, to otrzymamy wniosek, że prawo do życia przysługuje człowiekowi od tego momentu.

Co jest nie tak z tym argumentem? Przede wszystkim to, pisze Boonin, że przeciwnicy aborcji sami uznają jego moc za w najlepszym razie ograniczoną. Część przeciwników aborcji, w tym zapalonych antyaborcyjnych aktywistów, to ludzie niewierzący i niereligijni (ateistą przez większą część swojej kariery był np. doktor Bernard Nathanson, współautor niesławnego filmu „Niemy krzyk”, którym pamiętam, że indoktrynowano nas w szkole za panowania Sojuszu Lewicy Demokratycznej). Na nich taki argument nie może robić wrażenia. Inni – pewnie bardziej liczni – są wierzący, ale zdecydowana większość z nich wydaje się przyjmować, że nieetyczność aborcji jest kwestią zupełnie niezależną od przekonań religijnych. Weźmy np. wypowiedź o. Roberta Pilcha, doktora teologii:

Nauczanie Kościoła dotyczące aborcji nie posiada charakteru konfesyjnego, a zawarty w nim sprzeciw wobec aborcji nie pochodzi z nadprzyrodzonych źródeł poznania prawdy, czyli z Objawienia. Podstawowy porządek argumentacji pochodzi z rozumu naturalnego, do którego używania powołany jest każdy człowiek. Nie potrzeba więc chodzić co niedzielę do kościoła, aby to zrozumieć. (…)

Zagadnienie statusu płodu ludzkiego i związana z nim sprawa aborcji nie jest kwestią wiary czy religii. Jest to raczej kwestia woli podjęcia rzetelnego rozumowania na gruncie ludzkiego doświadczenia i wiedzy naukowej.

Takie stanowisko to nie tylko oficjalny głos Kościoła Katolickiego, ale typowa postawa walczących z aborcją chrześcijan w ogóle. Skoro więc przeciwnicy aborcji sami twierdzą, że należy odłożyć na bok religijne argumenty i korzystać tylko z „rozumu naturalnego”, to odłóżmy i korzystajmy. A co jeśli ktoś uważa, że jednak nie należy i że argument ze świętości życia w wersji religijnej powinien przekonać wszystkich, niezależnie od wyznawanej religii? Boonin nie pisze, co w takiej sytuacji, ale odpowiedź wydaje się dość oczywista: wystarczy wtedy przedstawić dobry argument za tym, że Bóg istnieje, że za jego sprawą życie płodów jest święte i że w związku z tym płody mają prawo do życia. (Powodzenia.) A co jeśli w ramach obiecanego prowadzenia dyskusji na warunkach przeciwników aborcji po prostu bez uzasadnienia założymy, że przesłanki argumentu są prawdziwe? Argument jest logicznie w porządku, więc będzie trzeba wtedy zaakceptować wniosek. Problem tylko w tym, że jeśli to jedyny sposób na pokazanie, że organizm ludzki ma prawo do życia od poczęcia, to trudno mówić o spełnieniu warunków przeciwników aborcji, bo ci są generalnie przekonani, że wynika to przede wszystkim z czegoś zupełnie innego.

Druga wersja argumentu ze świętości życia wykorzystuje niereligijne znacznie słowa „święty”: „zasługujący na podziw i szacunek (z jakichś niereligijnych względów)”. Święty w tym znaczeniu może być – przykad Boonina – Park Narodowy Redwood, czyli taki kalifornijski odpowiednik Puszczy Białowieskiej. Ktoś może powiedzieć, że ludzka zygota też jest święta w takim znaczeniu (spójrzmy, jak szybko się rozwija, jak niesamowicie pracuje w niej materiał genetyczny itp.) i że w związku z tym należy jej się prawo do życia. Z takim argumentem jest jednak cały szereg problemów. Po pierwsze: co jeśli ktoś, mimo przyswojenia sobie całej możliwej wiedzy z zakresu embriologii, nadal nie czuje żadnego specjalnego zachwytu czy respektu wobec zygoty? Jak wytłumaczyć komuś takiemu, że zygota na ten zachwyt zasługuje? Z czego ma to wynikać? Po drugie: na jakiej zasadzie ze świętości życia zygoty ma wynikać jej prawo do życia? O ile w przypadku religijnej wersji argumentu można zrozumieć, twierdzi Boonin, jak uzasadnić przejście od P2 do P3, to w przypadku wersji świeckiej jest to zupełnie niejasne. Po trzecie: jeśli życie ludzkiej zygoty jest święte, to dlaczego nie jest święte np. życie zygot innych gatunków ssaków, u których wyżej wspomniane procesy są praktycznie identyczne? I w końcu po czwarte: jeśli życie zygoty jest święte, to dlaczego święte nie jest życie komórek jajowych i plemników? Dlaczego procesy, które w nich zachodzą, nie zasługują już na podobny podziw i szacunek?

Dopóki ktoś nie udzieli na te pytania przekonujących odpowiedzi, możemy uznać argument ze świętości życia w wersji świeckiej za zły argument.